Muziek die te horen is in alle hoeken en gaten van het oude centrum van Amersfoort. Muziek rond één componist van wie bijna iedereen de naam wel kent: Bach. Muziek, die heel gevarieerd gaat uitpakken.

Wil je er iets van horen, kom dan op 8 oktober eens luisteren. Echt een belevenis wordt het slotconcert ’s avonds in de Joriskerk met drie koren, heel veel muzikanten en drie dirigenten. Anthony Scheffer (1991), dirigent van ‘Capella Amersfoort’ is één van die drie.

Wat houdt hem bezig als het gaat om de Bachdag en vast wel meer…

Anthony Scheffer over de Amersfoortse Bachdag van 8 oktober:

Bach is complex en kan tegelijk zo ontroeren …

Eén van de mooiste muzikale herinneringen van Anthony is die aan de momenten met zijn vader, die betrekkelijk jong stierf. Muziek was er altijd wel in huis bij de Scheffers, maar in zomerse tijden zaten vader en zoon ook wel eens in de tuin wat te improviseren - elk met een gitaar. Anthony al jong in de ban van de klassieke muziek met basloopjes uit die wereld van eeuwen eerder en zijn vader die daarop improviseerde vanuit het meer populaire genre. Twee werelden, die samen kwamen op een Amersfoortse zomeravond en hoe mooi was dat… 

Compositiewedstrijd

Anthony is intensief bezig geweest met de voorbereidingen van de Bachdag: ‘Er is een compositiewedstrijd; jonge componisten schrijven stukken, geïnspireerd door Bach, maar tegelijk heel eigentijds. Dat wordt op zaterdagmiddag gespeeld door mijn barokorkest Faelix en een jury beoordeelt dat. Het stuk dat het concours wint, wordt ’s avonds uitgevoerd tijdens het slotconcert. Je merkt dat muziek maken een heel dynamisch gebeuren is. Ook het componeren van muziek. We weten dat de 18e eeuwse Bach zelf ook geïnspireerd werd door componisten die aan hem vooraf gingen, maar Bach zelf werd ook een inspiratiebron voor heel veel componisten na hem. En dat gaat door tot op vandaag. Dat willen we graag laten horen met zo’n compositieconcours. Met muziek van nu, die ergens geïnspireerd is door zo’n componist van 300 jaar geleden’

Drie koren in één kerk

De dag krijgt volgens de jonge dirigent in ieder geval een heel bijzonder slot. Anthony: ‘Ga maar na: drie koren, op verschillende plekken in de Joriskerk. En dat begeleid door instrumentalisten, orgels en klavecimbel. We benutten de hele ruimte van deze prachtige kerk. Voor oude en nieuwe muziek. Dat wordt een geweldige uitdaging.’ Anthony heeft als dirigent inmiddels veel ervaring met de muziek van Bach. Hij voerde Bach’s Passionen en veel van zijn cantates uit, maar onderzocht ook werken van andere componisten zoals Monteverdi, Schutz, Lotti en Zelenka. Inmiddels spant zijn repertoire tot Beethoven, Schumann en Bruckner. ‘Muziek blijft één grote ontdekkingstocht.’

Bach kwam binnen

De vraag is natuurlijk wel, hoe dat allemaal begonnen is. Want een leven zonder muziek was er niet voor Anthony. Als tiener was hij betrokken in de kerkdiensten van de Amersfoortste Katholieke kerkgemeenschap en leidde daar een kamerkoor, dat Renaissance muziek uitvoerde. Anthony: ‘Ik zat te zoeken naar een goede invulling van liturgische muziek in de eredienst, en toen hoorde ik op een dag een CD met cantates van Bach. Karl Richter dirigeerde. Ik dacht meteen: dit is fantastische muziek waarin je merkte dat het voor een kerkdienst geschreven was. Ik weet nog welke cantates het waren (‘Christen ätzet an diesen Tag, BWV 63 en ‘Sie werden aus Saba alle kommen’ BWV 65). Bach wilde met zijn muziek iets vertellen. Iets over dat stukje uit de Bijbel dat op die zondag in de kerkdienst daar in Leipzig aan de orde was. Daar preekte de dominee over en Bach schreef daar zijn muziek bij. Bach versterkte met zijn muziek de boodschap van die zondag. En dat probeer ik als dirigent ook te doen. Ook op de Bachdag van 8 oktober.’

Meer dan Bach

Als je Anthony vraagt naar andere componisten, waar hij graag muziek van dirigeert, dan komen namen als Monteverdi, Zelenka, Mozart en Beethoven voorbij: ‘Zij hadden muzikaal iets te vertellen. Vaak werden ze in hun eigen tijd niet eens zo gewaardeerd. Maar later merkten de mensen dat zij de componisten waren, die de muzikale ontwikkeling verder hadden gebracht. En zo zijn er ongetwijfeld ook nu componisten, die nieuwe wegen in gaan en daarin de muzikale lijnen voor de toekomst uitzetten. Daarom vind ik zo’n compositieconcours ook zo ontzettend leuk.’

Lijden en emotie

Terug naar Bach durft Anthony wel te zeggen dat Bach’s muziek soms ingewikkeld lijkt en complex overkomt. Maar het bijzondere vindt hij dat het tegelijk zoveel oproept aan emotie. Anthony noemt cantates die Bach als jonge twintiger schreef rond thema’s van lijden en dood zoals ‘Aus der Tiefe’, BWV 131 en ‘Gottes Zeit ist die beste Zeit’, BWV 106. Als ik hem vraag naar een stuk dat hemzelf bijzonder raakt, dan komt hij met een heel klein orgelstukje van Bach, dat hij zelf ook vaak speelt, een voorspel op het ‘Vater Unser’, BWV 683 – ‘dat ontroert me elke keer weer, gewoon heel intiem, bijna even een dialoogje met Bach zelf’.

Echt samen

Anthony kijkt uit naar de Bachdag: ‘Mooi zo’n festival met concerten op allerlei verschillende locaties, die heel toegankelijk zijn. Voor iedereen, jong en oud. Ontzettend leuk om 8 oktober even wat rond te lopen door het oude centrum van Amersfoort en dan eens even te luisteren. Naar Bach en tegelijk de wereld rondom Bach, die doorloopt tot vandaag toe. Met bijvoorbeeld jazzy trekjes, die er aan Bach zitten. En wij als musici kunnen weer geweldig genieten van al die mensen die komen, want muziek maken is iets wat je samen doet. Het zijn heerlijke momenten, waarop je als musici de muziek echt kunt delen met de mensen, die luisteren. Dat maakt zo’n dag ook zo bijzonder: al die momenten dat er iets gebeurt tussen musici en ieder die daar even zit te luisteren…